Thiếu Nhi Thánh Thể được tổ chức và giáo dục theo phương pháp hàng đội, lấy ĐỘI làm đơn vị căn bản, do đội trưởng và đội phó điều khiển, nên vai trò của người điều khiển đội rất quan trọng. Do đó, Tông đồ đội trưởng cần được huấn luyện kỹ bằng các chương trình và phương pháp huấn luyện chuyên biệt, sao cho các em có khả năng để dẫn dắt đội, có đạo đức để làm gương và lôi kéo các bạn.
Hiện nay, tại các xứ đoàn trong giáo phận, quan niệm về Tông đồ đội trưởng còn nhiều khác biệt. Mỗi quan niệm đều có những luận chứng để bảo vệ ý kiến của mình. Các cuộc tham khảo trực tiếp và thực tế với các trưởng đã từng và đang cầm đoàn TNTT hiện nay cho thấy có hai “trường phái” đang nổi bật, và còn lâu mới có thể đi đến thống nhất. Hai “trường phái” nổi bật đó là:
- Cách 1 chủ trương Tông đồ đội trưởng phải lớn hơn hẳn các đội sinh như anh chị với các em, được huấn luyện và cắt đặt để coi đội (tạm gọi là ĐT cách 1): chọn từ các đoàn sinh sau tuổi nghĩa sĩ, hoặc dự trưởng để huấn luyện làm đội trưởng cho tất cả các ngành.
- Cách 2 chủ trương Tông đồ đội trưởng bằng tuổi hoặc nhỉnh hơn một chút, được chọn trong số các đội sinh (tạm gọi là ĐT cách 2): các em trổi vượt trong các đội cùng ngành, cùng lứa tuổi, được huấn luyện làm Tông đồ đội trưởng cho các bạn cùng ngành, cùng lứa tuổi.
Theo mỗi kiểu chọn lựa, cách huấn luyện, vai trò cũng như nhiệm vụ được trao cho Tông đồ đội trưởng có khác nhau. Nhưng rõ ràng là đội trưởng được huấn luyện theo cả 2 cách đang thực sự điều hành các đội từ ngày TNTT được tái lập đến nay. Dù sao cần huấn luyện về những kiến thức, kỹ năng và bản lãnh đủ để các em có thể điều hành đội.
Chương trình huấn luyện tông đồ đội trưởng được đề nghị, như bước khởi đầu trong hoàn cạnh mới. Mong các huynh trưởng có kinh nghiệm coi đoàn nhận xét và đóng góp thêm cho chương trình ngày thêm phong phú.
Cần ghi nhận một thực tế:
- Thiếu nhi Thánh Thể hiện nay không phải được thành lập từ số 0; Đoàn sinh TNTT không phải từ bên ngoài hay từ nơi khác tới, nhưng đã có sẵn là các lớp giáo lý. Chúng ta không có quyền chọn em này, bỏ em khác, mà phải đón nhận, để tất cả các em đều có cơ hội như nhau để được học hỏi và huấn luyện. Nếu có “tuyển chọn” là sự chọn lựa cấp lãnh đạo, chỉ huy. Đó là chọn các em có phẩm chất trội vượt để huấn luyện làm tông đồ đội trưởng và rồi huynh trưởng.
II.- TIẾN TRÌNH HUẤN LUYỆN
Huấn luyện tông đồ đội trưởng là bước đầu và căn bản cho việc tổ chức và giáo dục thiếu nhi. Theo phương pháp hàng đội, việc huấn luyện nên theo tiến trình sau:
1.- LẬP ĐỘI KIỂU MẪU:
Đội kiểu mẫu là đội gồm những em được chọn lựa, để được huấn luyện thành tông đồ đội trưởng.
a) Chọn lựa:
Việc chọn lựa có thể tiến hành theo 3 cách.
* Chọn các em trong số các thiếu nhi đang học giáo lý: Mỗi lớp chọn một số em theo tỉ lệ: cứ 4 em chọn 1.
* Chọn các em đang làm đội trưởng nhưng chưa được huấn luyện: Các em đã cầm đội, nhưng chưa thể làm việc đúng chức năng.
* Đưa các em hơn hẳn một ngành hoặc chính các dự trưởng hoặc huynh trưởng vào làm đội trưởng: rất thuận lợi cho việc huấn luyện và hướng dẫn nhưng vất vả cho các em vì vừa học giáo lý cho mình, vừa học bài để dạy.
b) Tiêu chuẩn chọn lựa: (cách 2 nói trên)
Cần chọn những em có các phẩm chất sau:
- Vóc dáng, tuổi: Bằng hoặc lớn hơn một chút so với các em trong đội. Siêng năng đi lễ, học giáo lý, vâng lời…
- Trí tuệ: Có trí thông minh từ trung bình trở nên: có thể căn cứ vào thành tích học tập ở trường phổ thông và học giáo lý.
- Năng khiếu: Có tư chất, tiềm năng lãnh đạo, có tinh thần kỷ luật và trách nhiệm. Có khả năng tự nhiên được các bạn tín nhiệm, đi theo, nghe theo, làm theo.
- Hoàn cảnh gia đình: Cha mẹ, anh chị em đạo đức, thuận hòa. Bầu khí và giáo dục gia đình bảo đảm về căn bản giáo dục ban đầu của em. Nền tảng này rất quan trọng và cần thiết cho việc hình thành nhân cách của các em. Vẫn có trường hợp đặc biệt: các em tốt xuất thân từ gia đình không có bầu khi thuận lợi, nhưng rất hiếm.
- Giao tiếp xã hội: giao tiếp tốt, có bạn tốt, có khả năng hội nhập tập thể, có tiềm năng thu hút người khác. Trẻ em cô độc, trầm cảm, hay gây gỗ là dấu chỉ tâm lý không bình thường, không có tư chất chỉ huy.
2.- HUẤN LUYỆN.
• Nội dung huấn luyện:
+ Đội Trưởng Aáu
1. Hiệu lệnh tập họp: Khẩu hiệu; Thủ hiệu
2. Các thế đứng: nghỉ, nghiêm trong nghiêm tập TNTT
3. Đổi thế đứng: đứng - ngồi trong nghiêm tập TNTT
4. Hàng dọc; hàng ngang; vòng tròn; bán nguyệt (có cờ và không cờ)
5. Chào TNTT (có cờ và không cờ) –Ý nghĩa cách chào
6. Đội tập họp trong đoàn: hàng dọc; ngang; tròn; chữ U (có cờ và không cờ)
7. Trình diện cá nhân, đội (có cờ và không cờ)
8. Đội tham dự nghi thức chào cờ chung của đoàn
9. Di hành đội (có cờ)
10. Tổ chức đội – các chức vụ
11. Nhiệm vụ Đội Trưởng, Đội Phó, Thư Ký Đội, …
12. Thiếu Nhi Tân Hành Ca
13. Bài ca ngành
14. Cờ đội, Tên đội, Bài ca đội
15. Kinh đội trưởng
16. Lời nguyện tông đồ
17. Bổn mạng đội, Tiểu sử thánh bổn mạng, lễ kính,...
18. Họp đội
19. Nút dây, Morse
20. Trò chơi đội
21. Cách làm Hoa Thiêng cá nhân, đội
+ Đội Trưởng Thiếu (như của Ấu + thêm các số sau)
22. Sổ sách đội
23. Đội làm công tác
24. Thi đua trong đội
25. Dựng lều
26. Dấu đường, Quốc ngữ điện tín
27. Đội thi đua trong chi đoàn, phân đoàn, đoàn
+ Đội Trưởng Nghĩa (như của Thiếu + thêm các số sau)
28. Đội xuất du, dã ngoại, vào sa mạc
29. Đội tham gia công tác cộng đồng
30. Đội tham gia công tác từ thiện, bác ái
31. Gửi và nhận morse, Mật thư, Dấu đường
32. Dựng, trang trí lều
33. Đội vào sa mạc
34. Đội tham gia hành trình sa mạc
35. Bếp truyền thống - Nấu ăn ngoài trời
• Các Bước Huấn Luyện:
+ Những em được chọn trong mỗi chi đoàn họp thành một đội, do các trưởng chi đoàn phụ trách, gồm đội trưởng và đội phó: gọi là Đội Kiểu Mẫu
+ Đội kiểu mẫu họp mỗi tuần 1 lần. Sinh hoạt như một đội mà chi đoàn trưởng là đội trưởng
+ Nội dung học như nêu trên (Phần II)
+ Ngoài giờ sinh hoạt đội kiểu mẫu, các em vẫn sinh hoạt với đội của em như bình thường.
+ Sau thời gian huấn luyện, các chi đoàn trưởng báo cáo đoàn trưởng để được thẩm định đạo đức, tư cách, khả năng.
+ Những em đủ điều kiện sẽ được chuẩn bị trao quyền chỉ huy đội và tuyên hứa làm đội trưởng.
+ Sau khi nhận quyền chỉ huy đội và tuyên hứa, các em vẫn sinh hoạt đội kiểu mẫu để thường xuyên bồi dưỡng, và học thực hành.
+ Nội dung buổi họp đội kiểu mẫu: Đội trưởng Đội Kiểu Mẫu điều khiển. Thủ tục như họp đội (xem họp đội, chi đoàn trong Tài liệu HLHT cấp I, 2005); Nội dung gồm:
- Học bồi dưỡng, ôn tập kiến thức và kỹ năng đội trưởng
- Học trước các đề tài mà các em trong đội của em sẽ học vào tuần tới
- Báo cáo tình hình đội, rút kinh nghiệm và điều chỉnh giúp các đội trưởng làm tốt hơn
- Giao công tác cho các đội nếu có
• Cách Huấn Luyên Chung:
- Huynh trưởng (đội trưởng đội kiểu mẫu) đồng hành với các đội sinh (đội trưởng thiếu nhi)
- Quan sát các đội sinh hoạt và hội họp. Nhất là đội trưởng, đội phó. Ghi nhận (bằng trí nhớ hoặc bằng sổ tay) những điều đúng để khích lệ và phát triển; những điều sai để uốn nắn, điều chỉnh trong các buổi họp đội kiểu mẫu
- Các đội trưởng thiếu nhi tiến bộ tới đâu, Đội trưởng đội kiểu mẫu trao thêm nhiệm vụ tới đó. Tránh để các em nhàm chán với công việc đơn điệu; tránh chất quá nặng trên vai các em khiến các em căng thẳng, nảy sinh tâm trạng sợ việc
- Theo sát, hướng dẫn, nhưng không sửa sai hoặc khiển trách đội trưởng trước mặt đội sinh của các em. Nếu có cơ hội nên biểu dương, giúp các em tự tin hơn.
- Tạo cơ hội cho các em thể hiện khả năng giúp các em cầu tiến. Thí dụ: Khi các em thi hành công tác, kết quả có thể không bằng các trưởng làm, nhưng không có sai trái đáng tiếc, Trưởng cứ để các em làm và bằng lòng với kết quả khiêm tốn các em đã đạt được. Để rồi sau đó giúp các em nhìn ra khuyết điểm và sửa chữa để lần sau làm tốt hơn. Đó là tiến trình trưởng thành của các em.
Trưởng không nên cầu toàn, sinh ra bao biện, ngăn cản tiến trình trưởng thành của các em, khiến các em “thất nghiệp”, chán nản, mất tự tin và buông xuôi.
- Sinh hoạt đội kiểu mẫu phải là sinh hoạt mẫu để các em học tập về làm cho đội mình. (Bài học, nghi thức, đồng phục, nghiêm tập …)
- Ngoài những nguyên tắc chung về điều hành và tổ chức, huynh trưởng lắng nghe, quan sát và trợ giúp từng đội trưởng với từng tình huống đặc thù của đội.
• Cách Huấn Luyên Đặc Biệt Theo Tình Hình Riêng Của Mỗi Nơi.
- Khi đoàn có đoàn sinh, mà đội trưởng còn quá yếu, trong thời gian chờ đợi huấn luyện, có thể tạm chọn các em ở trên một ngành hoặc chọn các dự trưởng, hoặc chính các trưởng của chi đoàn làm đội trưởng.
- Nhưng sau đó, khi các em đã được huấn luyện, phải để các em cùng ngành, cùng lứa tuổi làm đội trưởng để giúp các em phát triển tinh thần đồng đội, tinh thần trách nhiệm, tự đào luyện bản thân.
- Bất cứ trong trường hợp nào Huynh trưởng vẫn là người anh, người cố vấn sẵn sàng chỉ bảo, giúp đỡ, chia sẻ và đồng hành với các em trong tiến trình giáo dục.
1. Đoàn hoặc Ban giáo lý bạn đang phụ trách đã được tổ chức theo phương pháp hàng đội chưa? Có gì khó khăn?
2. Nếu đặt vấn đề huấn luyện đội trưởng, theo bạn đội trưởng cần được huấn luyện như thế nào? Cần huấn luyện cho các em những gì?