1.
Ngay từ thời Giáo Hội sơ khai, thuật ngữ “giáo lý” (=huấn giáo)
được dùng để chỉ toàn bộ nỗ lực được huy động trong Giáo Hội nhằm:
- Để đào tạo môn đệ,
- Để giúp con người tin Đức Giêsu
là Con Thiên Chúa, hầu nhờ đức tin, họ
được sống nhân danh Người,
- Để giáo dục và chỉ dẫn tín hữu
trong cuộc sống đời này, và như thế, xây dựng Giáo Hội là Thân Thể Đức Kitô .[1]
2.
Như vậy, chủ đích của “giáo lý (huấn giáo) là giáo dục đức tin cho
trẻ em, thanh niên và người lớn, gồm đặc biệt là việc giảng dạy giáo lý Kitô
giáo một cách có tổ chức và hệ thống, nhằm khai tâm tín hữu vào cuộc sống Kitô
hữu toàn diện” [2], nghĩa là:
- Dẫn đưa con người vào trong
sự hiệp thông với Chúa Kitô. Chỉ mình Ngài mới có thể dẫn chúng ta tới tình
yêu trong Chúa Thánh Thần, và cho ta được thông phần vào sự sống của Ba Ngôi
Thiên Chúa[3].
- Giúp cho Lời Chúa được suy
niệm trong việc cầu nguyện cá nhân của mỗi tín hữu, được hiện tại hóa trong
phụng vụ và được nội tâm hoá ở mọi lúc, mọi thời đại hầu sinh hoa trái trong
đời sống mới [4].
- Lưu
tâm, nhận xét lòng đạo đức bình dân và để giáo dục về lòng đạo đức đo. Sự
thuộc lòng một số kinh căn bản có thể là chỗ dựa rất cần thiết cho đời sống cầu
nguyện, nhưng điều quan trọng là phải giúp cho các học viên nếm được ý vị của
kinh nguyện đó [5].
II. Giáo Dục Đức
Tin [6]:
Công cuộc giáo dục đức tin có nhiều mức độ:
- Truyền thông kiến thức tôn
giáo: Học – hiểu - nhớ giáo lý
- Biến cải bản thân: Một ý chí quyết
tâm biến cải đời sống – một thái độ sống mới. Ai nghe Lời Chúa mà đem ra
thực hành mới là môn đệ Ta (Lc 8, 21).
- Đưa vào một đời sống mới của
Chúa Giêsu: Sự hoán cải đưa tín hữu đến một sự kết hiệp với Thiên Chúa, qua
Con của Người là Chúa Giêsu Kitô.
III. Đặc Điểm Cơ
Bản Của Việc Dạy Giáo Lý [7]
- Việc dạy giáo lý phải tiến hành
trong đức tin của người dạy và học với sự tham gia tích cực và tự nguyện, đặt
trong sự hiệp thông với Chúa Kitô và dưới tác động của Chúa Thánh Thần.
- Dạy giáo lý là hình thức giáo
huấn của Giáo Hội về những điều căn bản của đức tin Kitô giáo, trong đó trình
bày cách chặt chẽ, có hệ thống theo một chương trình, với mục đích rõ rệt và
mực độ ngày càng cao, dần dần giúp tín hữu đi sâu vào các mầu nhiệm Kitô giáo
nhằm xây dựng, củng cố đời sống Kitô hữu ngày càng nên trọn lành hơn. Không dạy
giáo lý cách tùy hứng, thiếu chuẩn bị. Không nên tối thiểu hóa tầm quan trọng
của việc này.
- Dạy về những điểm cốt yếu,
không có tham vọng dạy tất cả mọi vấn đề trong Kitô giáo.
- Dạy giáo lý là truyền đạt Lời
Chúa qua ngôn ngữ con người, trong truyền thống đức tin của Giáo Hội và dưới sự
hướng dẫn của Giáo Hội.
- Giảng dạy phải đầy đủ, toàn
diện. Mỗi độ tuổi phải có ngay cái nhìn toàn bộ về các mầu nhiệm Kitô giáo, có
thể đơn giản nhưng tạm đầy đủ tương xứng với tuổi đó (mô hình cây cành).
- Việc dạy giáo lý luôn luôn gắn
liền với sinh hoạt phụng vụ và sinh hoạt bí tích.
IV. Canh Tân
Giáo Lý [8]
Cuộc canh tân
giáo lý trải qua ba giai đoạn: Canh tân chủ đích, canh tân phương pháp, và canh
tân nội dung.
1. Canh Tân
Phương Pháp
Cải
tiến phương pháp dạy giáo lý bằng cách đem áp dụng thích ứng những quy luật tâm
lý và sư phạm vào Huấn giáo:
- Ap dụng nguyên tắc chủ động,
hướng đến học sinh là chủ thể tham gia tích cực bằng việc sử dụng các phương
pháp đàm thoại, nêu vấn đề, thực nghiệm (cảm nghiệm), đọc âm vang, thảo luận…
- Sử dụng các phương tiện thính
thị: tranh ảnh, phim ảnh, mô hình, sơ đồ…
- Tạo ra bầu khí lớp học sinh
động, vui tươi với sự tham gia xây dựng nội dung bài học cách tích cực của học
sinh.
2. Canh Tân Nội
Dung [9]
Từ
Công đồng Vatican II, Giáo Hội nỗ lực canh tân giáo lý từ phương pháp đến nội
dung. Tiêu biểu cho nỗ lực canh tân nội dung giáo lý của Giáo Hội là sự ra đời
cuốn Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo (còn gọi là Sách Giáo Lý Chung) được ĐGH Gioan
Phaolô II công bố qua Tông hiến Kho Tàng Đức Tin, ngày 11.10.1992.
3. Canh Tân Chủ
Đích
Giáo
Hội cũng xét lại chủ đích Huấn giáo:
- Chú trọng đến con người là chủ
thể đón nhận Lời Chúa.
- Chú trọng đến hoàn cảnh của chủ
thể đón nhận.
- Hướng tới giáo dục người tín
hữu trưởng thành trong đức tin.
4. Tóm lại: Canh tân huấn
giáo đáp ứng 2 nhu cầu là: đào sâu kho tàng bất tận của Mặc khải (nội tại), và
đáp ứng được những đòi hỏi của thế giới luôn biến đổi để thích nghi với thời
đại (ngoại tại).
[1] GLHTCG số 4,
Catechesi Trandendae (CT) số 1, 2
[2] ĐGH J.P II, CT
số 20.
[3] ĐGH J.P II, CT
số 18, GLHTCG số 5 và 426
[4] GLHTCG số 2688
[5] GLHTCG số 2688
và 1674
[6] Lm. Nguyễn Văn
Tuyên, sđd, trang 23 - 25
[7] ĐGH J.P II, CT
số 21, 23.
[8] Lm. Nguyễn Văn
Tuyên, sđd, trang 17 - 23
[9] Chú thích:
Việc Ra Đời Sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo
1985: Thượng Hội Đồng
Giám Mục (THĐ GM) ước nguyện soạn một SGL
1986: ĐGH J P.II chấp
thuận lập một UB soạn thảo với 12 HY và GM, đứng đầu là HY Ratzinger, một tiểu
ban biên tập gồm 7 GM và các chuyên viên Thần học và giáo lý.
1987 – 1990: bản dự thảo được
gởi 5.000 địa phương và 9 lần bản văn được sửa đổi - tu chính.
Trong thời gian
đó, một số HĐGM đã soạn SGL cho Giáo Hội mình:
1987: HĐGM Bỉ xuất bản cuốn “Livre de la foi”
(Đức tin công Giáo)
1988: HĐGM Đức xuất bản cuốn “La foi de
l’Eglise” (Thành phố trên đồi)
1991: HĐGM Pháp xuất bản cuốn “Giao ước giữa
Thiên Chúa và loài người.
HĐGM
Mỹ xuất bản cuốn “The Teaching of Christ” (Giáo lý của Chúa Kitô)
1992: ĐGH J P. II phê
chuẩn (25.6) và ban hành Tông hiến “KHO TÀNG ĐỨC TIN” (11.10) để giới
thiệu sách GLHTCG.
(Lm Ant. Nguyễn
Mạnh Đồng, Tìm Hiểu Sách GIÁO LÝ GIÁO HỘI CÔNG GIÁO, 2000, trang 21 -
23)
Hướng dẫn làm bài nhóm:
1.
Đọc các tài liệu sư phạm giáo lý, huấn giáo tìm xem Công Đồng Vatican II đề
nghị canh tân về huấn giáo ở những điểm nào?
1.1).....................................................................................
1.2).....................................................................................
1.3).....................................................................................
2.
Những đề nghị canh tân cụ thể từng điểm như thế nào?
2.1/.....................................................................................
...........................................................................................
2.2/.....................................................................................
...........................................................................................
2.3/ ....................................................................................
...........................................................................................
3.
Xác định mục đích của lớp giáo lý Bao đồng – chương trình Lịch sử cứu độ.
...............................................................................................
...............................................................................................
4. Tìm hiểu hệ
thống nội dung phần I sách Giáo Lý Giáo Hội Công Giáo (kết cấu theo Kinh Tin
Kính) từ đó viết lại nội dung ấy theo kết cấu Lịch sử cứu độ.
...............................................................................................
...............................................................................................
5.
Thử đề ra phương pháp giảng dạy thích hợp cho nội dung chương trình giáo lý
này.
...............................................................................................