I. BÀI HÁT TRONG SINH HOẠT:
Trong các dịp sinh hoạt tập thể, đặc biệt là với các em thiếu nhi và các bạn trẻ, một bài hát ngắn có ít là ba hiệu quả sau đây:
q Gây dựng bầu khí: Nhanh chóng tạo được bầu khí vui tươi cho tập thể tham dự không phân biệt nam nữ, chênh lệch tuổi tác, xóa nhòa mọi e dè ngại ngần hay bàng quan khép kín, vốn là thứ tâm lý bị “đóng băng” gây khó khăn cho Linh Hoạt Viên trong sinh hoạt.
q Chuyển tải ý nghĩa: Dễ dàng chở chuyên những ý nghĩa chủ đề chung của chương trình sinh hoạt, một bài học giáo dục nhân bản trong xã hội hoặc một đề tài tôn giáo, mà cứ bình thường Linh Hoạt Viên rất khó trình bày bằng lời nói cho lôi cuốn và hấp dẫn được.
q Hỗ trợ giảng dạy: Đặc biệt trong sinh hoạt Giáo Lý, đây là một trong các phương tiện sư phạm huấn giáo đạt hiệu năng sinh động nhất và cao nhất, giúp cho các Giáo Lý Viên có thể dẫn nhập, minh họa và củng cố cho đề tài Giáo Lý, cho sứ điệp Tin Mừng khi đứng lớp Giáo Lý.
II. CHỌN BÀI HÁT SINH HOẠT:
Khi chuẩn bị cho một chương trình sinh hoạt, Linh Hoạt Viên nên chọn sẵn một số Bài Hát Sinh Hoạt với các tiêu chuẩn:
q Phù hợp với chủ đề: Bài Hát Sinh Hoạt giới thiệu được một phần hoặc toàn bộ chủ đề của chương trình, thường là một bài ngắn, giai điệu vui tươi phấn khởi, tiết tấu rõ, đơn giản, có cử điệu sinh động, đệm được bằng đàn gui-ta. Nếu là bài hát Giáo Lý thì tóm gọn được nội dung Giáo Lý hoặc sát với lời Kinh Thánh.
q Phù hợp với đối tượng: Bài Hát Sinh Hoạt cần có nội dung hợp với tâm lý từng lứa tuổi, với từng giới tham dự. Ngoài ra, cần nhớ nguyên tắc tỷ lệ nghịch giữa khối lượng người tham dự với tầm cỡ của bài hát: càng đông thì lại càng đơn giản.
q Phù hợp với khung cảnh: Bài Hát Sinh Hoạt cần hợp với khung cảnh gặp gỡ ở hội trường, tại đám tiệc, trong phòng sinh hoạt, ngoài sân chơi, giữa thiên nhiên, trong Nhà Thờ ( nếu được phép ) hoặc ở lớp Giáo Lý. Lại có các loại sáng tác riêng để mở đầu làm quen, kết thúc chia tay hoặc kèm theo trò chơi, để thưởng-phạt sau một trò chơi.
q Phù hợp với khả năng bản thân: Cần nhớ là Bài Hát Sinh Hoạt được chọn còn phải quen thuộc thông thạo và vừa sức đối với bản thân Linh Hoạt Viên ( lên cao tối đa hoặc xuống thấp tới mức nào ). Hãy hát được một bài hát có thể tới mức thuộc nằm lòng trước khi tập lại cho mọi người.
III. CÁCH THỨC TẬP HÁT SINH HOẠT:
Có nhiều cách thức tập hát khác nhau, nên uyển chuyển thay đổi cho phù hợp với từng loại bài, với từng tình huống và đối tượng tham dự. Có thể chọn một trong những cách dưới đây hoặc phối hợp chung nhiều cách cho thêm phần sinh động:
1. Hát trước toàn bài 2, 3 lần cho tập thể nghe quen tai nhạc, lời và nhịp điệu, sau đó lần lượt tập lại từng câu ( mỗi câu thường chỉ có 4 trường canh ).
2. Hát mẫu từng câu ngắn rồi mời tập thể lập lại ngay, lại qua câu kế tiếp cho tới hết bài ( loại bài chỉ có 4 câu nhạc, nhịp 2/4, có thể dùng cho 2 bè hát láy với nhau ).
3. Vừa hát mẫu vừa minh họa bằng cử điệu, sau đó tập lại cả bài, mời tập thể cùng hát theo từng cử điệu đã gợi ý ( mỗi câu thường diễn tả bằng 1, 2 cử điệu đơn giản ).
4. Vừa hát mẫu vừa dẫn dắt bằng câu chuyện hoặc cắt nghĩa từng chữ từng câu một cách lý thú và sinh động ( loại bài có tính tự sự, thường dành cho thiếu nhi ).
5. Chép trọn cả bài lên bảng, sau khi tập thể hát đã tương đối vững, sẽ xóa dần một số chữ hoặc xóa từng câu cho đến khi sạch bảng là mọi người đã thuộc lòng bài hát ( loại bài cực ngắn, nhiều đoạn lập lại ).
6. Chia phe hát đuổi sau khi tập hát đã tương đối vững, có thể cho hát chồng lên nhau mà vẫn khớp về hòa âm, hài thanh và tiết tấu nhịp điệu ( loại bài sáng tác đặc biệt gọi là canon ).
IV. CÁCH THỨC GIỮ NHỊP:
Linh Hoạt Viên không hẳn phải có trình độ nhạc lý xướng âm ngang với một ca sĩ, ca trưởng hay nhạc sĩ sáng tác, nhưng chỉ cần nắm vững cao độ của giai điệu ( mélodie ) và nhất là tự tin, làm chủ được nhịp điệu ( rythme ) bằng cách vừa hát vừa giữ nhịp cho tập thể. Dưới đây là mấy cách thức:
q Có thể giữ nhịp cho tập thể được rập ràng bằng cách vỗ tay, đơn giản là vỗ theo phách mạnh, phức tạp hơn là vỗ theo nhịp điệu, đếm to 2, 3 cho khởi tấu.
q Nếu là nhịp 2/4 hoặc nhịp 4/4. Có thể giữ nhịp bài hát bằng cách đánh tay xuống ở phách 1 â rồi đánh tay lên ở phách 2 như mô hình chữ U như sau:
PHÁCH 2 - ĐÁNH VÒNG QUA TRÁI
PHÁCH 1 - ĐÁNH VÒNG QUA PHẢI
q Ngoài ra, nhịp 6/8, nhịp 2/4 và 4/4 còn có thể được đánh theo dạng đường vòng hình số 8 nằm ngang.
q Nếu là nhịp 3/4 và 3/8 thì giữ nhịp theo một hình tam giác vuông, hoặc một hình tam giác cân đảo ngược
PHÁCH 3 - PHÁCH 3 - PHÁCH 2
PHÁCH 1 - PHÁCH 2 - PHÁCH 1
VI. KẾT LUẬN:
Linh Hoạt Viên trong công việc này được gọi là một Quản Ca, nghĩa là người điều khiển cả tập thể hát chung một bài hát. Mức độ hiệu quả thành công của chương trình nói chung phụ thuộc rất nhiều vào khả năng của người Quản Ca. Trong sinh hoạt Hướng Đạo, để được trao chuyên hiệu Quản Ca, ít nhất phải biết được 40 bài hát sinh hoạt và có dịp chứng tỏ khả năng tập hát thành công tất cả những bài ấy cho tập thể.